Vén mành kinh tế Trung Quốc: Đừng vội tin con số! [Phần 2]

Ảnh tư liệu. (Tiếp theo Phần 1 ) Sách Vàng Trung Quốc, Điểm nhấn Nghiên cứu (Trích từ thưa Q1/2014) sinh sản vẫn ổn định, nhưng nền kinh tế thì không nhịp điệu tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang chậm lại rõ rệt. Doanh thu, doanh số, lợi nhuận và tốc độ tăng lương đều suy yếu so với một năm về trước. Tốc độ trì trệ đặc biệt tập hợp tại phía Bắc [Vùng 6] và Đông Bắc [Vùng 4], đồng thời hoành hành tại Bắc Kinh [Vùng 3] và miền Trung [Vùng 5]. Theo ngành, phân khúc sinh sản tăng trưởng ổn định trong quý đầu càng khẳng định luận điểm của chúng tôi, bấy lâu cho rằng đây không còn là đầu tàu kinh tế… Một cú lội ngược dòng vào cuối năm là hoàn toàn có thể Hai phân khúc chuyển biến tệ nhất trong quý và trong năm là bất động sản và xây dựng. Trong khi các công ty bất động sản đang vật lộn, phân khúc này vẫn lừng danh là bất ổn vì cả lí do cơ cấu lẫn chính trị. Sẽ không kinh ngạc nếu bất động sản khôi phục vào cuối năm. Một số lý do để lạc quan: Tăng trưởng số đơn đặt hàng nội địa mới khá bền vững (cứu cánh cho vùng Đông Bắc), cả lượng đơn đặt hàng nội địa xuất khẩu đều khởi sắc tại Quảng Đông. Số liệu này không tượng trưng cho bước một bước đột phá cuối năm 2014, nhưng chúng cho thấy những dự đoán về một tuổi suy thoái kéo dài có phần quá bi quan. Phân khúc tài chính phức tạp Những tranh biện không nguôi về chính sách tiền tệ vô hình chung cho rằng những dự đoán về chính sách thắt chặt hay nới lỏng lan truyền rộng rãi trong đa số khách đi vay. Số liệu trong Sách Vàng Trung Quốc cho thấy điều ngược lại. Trước hết, trong khi số lượng doanh nghiệp bẩm họ đã vay vốn trong quý I đã ổn định, số lượng vẫn dừng lại ở mức cực thấp. Việc đẩy mạnh tính thanh khoản của thị trường tín dụng sẽ không phát huy hết mức hiệu quả cho đến khi lượng cá thể tham gia tăng lên. Điều này bao gồm cả việc cắt giảm tỷ lệ dự trữ tấm (Required Reserve Rate) – dù rằng tất nhiên những quyết định như thế này một phần xuất phát từ những lí do chính trị. Thứ hai, nhà băng ngầm có thể đang chuẩn bị để trỗi dậy trở lại. Số liệu Sách Vàng Trung Quốc cho thấy doanh số của các sản phẩm quản lý tài sản (wealth management products – WMPs) ( *WMPs tương tự như một chứng chỉ tiền gửi ngân hàng nhưng lại có lợi suất cao hơn cho người mua – chú giải của người dịch ) đang trên đà phục hồi, một phần do sự cạnh tranh trong lĩnh vực nhà băng trực tuyến. Có thể hiểu tiền mặt đang vỗ cánh bay khỏi hệ thống nhà băng chính thống, và trong khi các định chế cho vay phi nhà băng chưa lấy lại phong thái trong quý I, đây là điều tất yếu xảy ra. Ngân hàng trực tuyến có thể tạo điều kiện cho những động thái rủi ro Các nhà băng cho vay trực tuyến thường được xem làmang lại sự tự do, cũng như một chọn lựa an toàn hơn thay thế hệ thống tài chính ngầm ngoài vòng quản lý. Tuy nhiên số liệu cho thấy sự sinh sôi nảy nở của hình thức này cũng có cái giá của nó… Tình trạng trong đó việc kinh dinh ngân hàng trực tuyến mang lại lợi nhuận cao hơn đã buộc nhiều nhà băng phải thực hiện các giao thiệp không được thống kê trên bảng cân đối kế toán nhằm né trần lãi suất. Trong khi chọn lựa này có thể giúp hoàn thành các chỉ tiêu chính sách trong ngắn hạn, những giao tế không được ghi chép báo trước vấn nạn về ngân hàng ngầm trong ngày mai. Khoảng giãn lãi suất giữa nhà băng chính thống và ngân hàng ngầm cao nhất trong một năm Lãi suất vay nhà băng và lợi suất trái khoán giảm nhẹ trong quý này, nhưng giá vốn lại leo dốc nếu doanh nghiệp vay từ những định chế phi nhà băng. Dù rằng sự chuyển dịch không quá đáng ngại, nhưng khoảng cách giữa lãi suất ngân hàng và phi ngân hàng trên khắp đất nước đang ở mức lớn nhất kể từ quý I năm 2013. Điều này vẽ nên con đường khấp khểnh phía trước đang chờ đón những doanh nghiệp này, đẵn là các công ty tư nhân nội địa không thể tiếp cận dòng vốn vay từ các kênh chính thống. Tăng trưởng chậm lại nhưng chưa sụp đổ (tính đến thời khắc ngày nay) Sau khi đọc vắng gần nhất, tư vấn bạn bè có kiến thức liên tưởng, và “dội bom” Leland với một tràng câu hỏi trong tháng trước, John và tôi vẫn chưa dám khẳng định có đủ thông tin để đưa ra một kết luận trực diện đối với nền kinh tế vĩ mô quyền lực nhất thế giới (và cũng bí hiểm vào bậc nhất)… nhưng chúng tôi đã thu lượm được nhiều thứ về nền kinh tế Trung Quốc hơn những gì chúng tôi viết cho các độc giả vài tháng về trước. Đó chính là hiệu quả của những số liệu quý giá – chúng như tia sáng soi rọi vào bóng tối (bao gồm cả hệ thống nhà băng ngầm của Trung Quốc). Chúng tôi có thể nhìn ra những sắc thái đối nghịch trong hoạt động kinh tế từng vùng miền, sự tái cân bằng nhỏ nhất (nhưng chưa hiệu quả) giữa các phân khúc, và sức ép đè nặng lên thị trường tín dụng cho thấy có thể đợt biến động lãi suất liên nhà băng mùa hè năm ngoái sẽ tái xuất vào năm 2014. Chúng tôi cũng nhìn thấy một bức tranh kinh tế nhiều màu sắc đối chọi hơn rất nhiều so với những gì các số liệu được theo dõi rộng rãi trình bày. Nhịp độ chung của tăng trưởng kinh tế Trung Quốc rõ ràng đang chậm lại, nhưng chưa tới điểm sụp đổ. Phương thức chuyển giao tín dụng rõ ràng đang gặp trục trặc, minh chứng bằng biểu đồ dưới đây (với các doanh nghiệp nhà nước và được quốc gia bảo hộ trong những “ngành kinh tế ma” ngốn hầu hết tín dụng của cả đất nước… từ đó buộc các hộ gia đình phải vay mượn từ các nhà băng ngầm với tổn phí rủi ro khổng lồ) tuy nhiên tính đến nay, bong bóng tín dụng vẫn chưa phát nổ. Nói đến vấn đề này, China Beige Book International là công ty nghiên cứu độc lập độc nhất trên thế giới theo dõi tỷ giá cho vay nhà băng ngầm không chỉ trong phạm vi nhà nước hay khu vực, mà ở mọi lĩnh vực trên mọi miền theo thời kì. Leland và nhóm của ông đã giải được bài toán khó nhất: Đâu là hoài thực của việc huy động vốn tại Trung Quốc, và ai là người đích thực được tiếp cận nó? Nguồn: Wei Yao, “China: A whiff of debt deflation.” Societe Generale Research, 9/5/2014 cố nhiên là – Leland cũng nhấn mạnh điểm này – khó khăn lớn nhất của Trung Quốc là giảm thiểu nợ trong nền kinh tế, cùng lúc tái cơ cấu sang một mô hình ưu tiên tiêu dùng nội địa lần trước hết trong lịch sử hiện đại. Nhiệm vụ này không thể được hoàn tất nếu các hộ gia đình vẫn bị bó buộc bởi sự thiếu công bằng trong việc tiếp cận thị trường tính dụng hoặc tỷ giá hối đoán bị kìm kẹp có chủ đích, điều sẽ thuyên chuyển tài sản tư hiền hậu giới lao động sang các doanh nghiệp được quốc gia chống lưng. Nhưng để cải cách hệ thống, tốc độ tăng trưởng sẽ còn chậm lại thêm nữa so với chừng độ được các nhà lập pháp Trung Quốc cho phép ngày nay. Và Leland cảnh báo, Bắc Kinh sẽ phải đối mặt với rủi ro phá sản và vốn tháo ào ạt nếu các dự đoán chính thức và tình trạng kinh tế trên thực tiễn lệch pha quá mạnh.